روغن برای ماشین مانند همان خونی است که در بدن انسان ها وجود دارد. با این حال، بدن شما می تواند خون شما را تصفیه کند و به مرور زمان سلول های خونی جدید بسازد اما خودرو قادر به انجام این کار نیست. روغن موتور اهمیت زیادی دارد و حتی به عنوان یکی از قطعات خودرو شناخته می‌شود و به آن شماره قطعه هم می‌دهند. زمانی که موتور در دور بالا در حرکت است و برای مثال، سرعتش به بالای ۴هزار دور در دقیقه می‌رسد، وجود روغن موتور مهم‌تر از همیشه می‌شود. تعویض روغن بخشی از تعمیر و نگهداری مداوم و منظم شماست و اگرچه نسبتاً ابتدایی به نظر می رسد، در واقع یکی از حیاتی ترین انواع تعمیر و نگهداری خودرو است. عدم تعویض منظم روغن می تواند منجر به انبوهی از مشکلات شود، از کاهش مصرف سوخت گرفته تا آسیب جدی به موتور و تخریب کامل موتور.
چرا تعویض روغن موتور مهم است؟
قبل از اینکه دقیقاً به علائمی بپردازیم که نشان می دهد موتور شما نیاز به تعویض روغن دارد، مهم است که کمی بیشتر در مورد روغن، انواع مختلف موجود در بازار و چرایی نیاز به تعویض را بدانید.
روغن موتور چیست؟
روغن موتور مایع غلیظی است که روغن کاری و روانکاری موتور خودرو را تامین می کند. روغن موتور (Motor Oil) ترکیبی از روغن پایه نفتی به همراه افزودنی هایی همچون ضد زنگ، ضد جوش، مواد پاک کننده و ضد اکسید است که مهم ترین وظیفه روغن در موتور روانکاری و کاهش سایش قطعات موتور در حین کار کردن می‌باشد، اما وظایف روغن موتور تنها به این موضوع محدود نمی‌شود، بلکه این ترکیب نقش های زیادی برعهده دارد که در نهایت منجر به عملکرد بهتر خودرو خواهد شد.
تمامی روغن موتورها متشکل از دو جز متمایز هستند که جز اول را پایه اصلی روغن و جز دوم آن را افزودنی ها تشکیل می دهند. افزودنی ها با پایه اصلی روغن ترکیب می شوند تا محصول نهایی و موردنظر تولید شود. در واقع همین ترکیب پایه است که موجب تفاوت میان روغن های معمولی و سنتزی شده است. به طوری که در روغن موتورهای معمولی ترکیب پایه از نفت خام حاصل می شود اما در روغن های سنتتیک ترکیبات شیمیایی ساخت بشر ترکیب پایه را تشکیل می دهند. به همین دلیل روغن های سنتتیک دارای خواص برتری هستند.
چرا روغن موتور مهم است؟
روغن موتور به چند دلیل مهم است:
- مهمترین دلیل روغن موتور روغن کاری است. تمام قطعات متحرک را محافظت می کند و از ساییدگی آنها به یکدیگر جلوگیری می کند. بدون روغن، سایش فلز روی فلز موتور را در مدت زمان بسیار کوتاهی از بین می برد. روغن موتور یک لایه نازک بین قطعات متحرک ایجاد می کند که از تماس کامل جلوگیری می کند و عمر موتور را طولانی تر می کند.
- دلیل دوم استفاده از روغن موتور در خودرو خنک شدن آن است. بیشتر سرمایش مورد نیاز توسط سیستم خنک کننده (رادیاتور، ترموستات، پمپ آب و …) تامین می شود. با این حال، روغن موتور مقداری خنک کننده اضافی برای مناطقی از موتور که مایع خنک کننده نمی تواند به آن برسد، فراهم می کند.
- روغن موتور همچنین مسئول کمک به تمیز کردن موتور، از بین بردن مواد زائد مانند ریزه های فلزی و سایر رسوبات بالقوه آسیب رسان است.
چه زمانی باید روغن خود را عوض کنم؟
زمان مناسب برای تعویض‌کردن روغن موتور خودروهای جدیدتر کمی متفاوت از خودروهای قدیمی است. اگر خودرویی جدید دارید، بهتر است که به این دو نکته برای عوض‌کردن روغن دقت داشته باشید:
- هر ۹هزار و ۵۰۰ کیلومتر پایش خودرو، حواستان به تعویض روغن باشد.
- هر ۶ ماه یک‌بار، زمان تقریبی عوض‌کردن روغن خودرو فرامی‌رسد.
ویسکوزیته چیست؟
ویسکوزیته روغن چیزی نیست جز اصطلاحی که برای بیان توانایی روغن در روانکاری موتور و محافظت از قطعات متحرک استفاده می شود. در تعریف ساده، ویسکوزیته به مقدار چسبندگی (گرانروی) یک مایع و مقدار دمای حداقل و حداکثر قابل تحمل مایع گفته میشه. با گذشت زمان و در اثر حرارت، روغن رقیق شده و چسبناکتر می شود. این باعث کاهش ویسکوزیته و توانایی آن در محافظت از موتور شما می شود. بنابراین، خودرو به صورت منظم وجود دارد.
در ویدیو زیر در مورد انواع روغن موتور توضیح داده شده است.
اگر بدون روغن رانندگی کنم چه اتفاقی می افتد؟
درصورتیکه با سطح روغن موتور پایین رانندگی کنید، ممکن است چیزی جز فرسودگی جزئی اجزای داخلی موتور نداشته باشد. میزان این فرسودگی هم بستگی به میزان سطح روغن دارد. به طور کلی کم بودن روغن خودرو و یا اقدام دیر هنگام برای تعویض آن موجب متحمل شدن هزینه‌هایی مانند: مجبور به تعویض یاتاقان، تعویض پیستون و متعلقات آن، تراش سرسیلندر، تعویض اوایل پمپ، تعویض تسمه تایم و تعویض زنجیر اوایل پمپ می‌شود. با این حال، اگر بخواهید بدون روغن موتور رانندگی کنید، موتور به سرعت مسدود می شود و باید کل موتور را تعویض کنید.
در همین رابطه می توانید مقاله “اگر روغن ترمز را عوض نکنیم چه می شود؟” را مطالعه نمایید.
اگر روغن اشتباهی را در ماشینم بریزم چه اتفاقی می افتد؟
باز هم، این واقعا به نوع روغنی که به موتور خود اضافه می کنید بستگی دارد. در برخی موارد، شما هیچ تفاوتی را متوجه نخواهید شد. در برخی دیگر، کاهش مصرف سوخت را مشاهده خواهید کرد. در موارد بسیار جدی، ممکن است باعث سایش بیش از حد پمپ روغن شود که منجر به کاهش عمر موتور می شود.
علائمی که نشان می دهد باید روغن خود را عوض کنید
اکنون که مقداری در مورد روغن موتور چیست، چرا تغییر آن اهمیت دارد و انواع روغن موتور را توضیح دادیم، بیایید به این موضوع بپردازیم که چگونه می‌توانید تشخیص دهید که آیا نیاز به تعویض روغن موتور دارید یا خیر؟
داخل ماشین بوی روغن می دهد
اگر داخل خودرو بوی روغن می‌دهد، نشانه یک چیز است، شما نشت روغن دارید و روی قسمت داغ موتور یا اگزوز چکه می‌کند و در حال سوختن است. روغن در بخش موتور به رنگ قهوه ای با غلظت متوسط می باشد. روغن ریزی در موتور به عنوان روغن نشت کرده شناسایی می شود. برای شناسایی این نوع ورغن ریزی باید مسیر چرب شدگی سطح موتور را بررسی و دنبال کرد. هر چه به سمت بالای موتور برویم به این معناست که قطعات پایین سالم هستند. روغن ریزی در قسمت های پایین موتور شامل پیچ کارتل، واشر کارتل، کاسه نمد طرفین میل‌لنگ، لاستیک‌های چکمه‌ای، سنسور فشار روغن (شمع روغن)، فیلتر روغن، واشر سر سیلندر، پمپ بنزین مکانیکی، کاسه نمد میل سوپاپ، کاسه نمد دلکو، واشر درب سوپاپ و درب محفظه روغن می شود.
مناطق بالقوه زیادی برای نشت روغن وجود دارد، از جمله موارد زیر:
- شمع روغن – این قطعه پلاگین تخلیه در تابه روغن موتور شما است. در هنگام تعویض روغن خارج می شود و تعویض می شود. با این حال، اگر به درستی سفت نشده باشد، یا واشر تحلیل رفته باشد (در صورت وجود)، ممکن است روغن چکه کند.
- فیلتر روغن – فیلتر روغن ذرات معلق را در هنگام عبور از روغن تمیز می کند و در هر تعویض روغن باید تعویض شود. اگر فیلتر به درستی قرار نگیرد یا خراب شده باشد، ممکن است روغن نشت کند. فیلتر همچنین ممکن است آسیب ببیند و باعث نشت روغن شود.
- واشر درب سوپاپ – روغن می تواند از اطراف لبه های واشر درپوش سوپاپ در بالای موتور و سپس به سمت پایین موتور نشت کند. بسته به اندازه موتور، ممکن است بیش از یک واشر درب سوپاپ داشته باشید.
- واحد ارسال روغن – واحد ارسال روغن یا سوئیچ فشار معمولاً در پشت موتور قرار دارد و در صورت آسیب دیدن واشر می تواند روغن به داخل بلوک نشت کند.
- واشر سر سیلندر – نشت واشر سر سیلندر می تواند باعث ریختن روغن روی سر موتور شود.
موتور یا چراغ تعویض روغن را بررسی کنید
واضح ترین هشدار مبنی بر اینکه مشکلی با روغن شما وجود دارد از خود خودرو می آید. چراغ تعویض روغن در خودروی شما زمانی روشن می شود که روغن کافی در سیستم وجود نداشته باشد، بنابراین نشانگر را بررسی کنید تا ببینید چه اتفاقی می افتد. در موارد بدتر، چراغ چک موتور روشن می شود. این خودروی شماست که به شما هشدار می دهد که اوضاع آنقدر خراب شده است که موتور به دلیل مشکل قطعات یا روغن کاری نبودن در معرض آسیب است.
صدای موتور و ضربه
از آنجایی که روغن موتور برای روانکاری قطعات متحرک استفاده می شود، هنگامی که شروع به خراب شدن می کند، اصطکاک بیش از حد ممکن است رخ دهد. بدون روغن کاری مناسب، ممکن است صدای موتور شما بلندتر از حد معمول باشد. به هر صدای تق تق یا تیک تیک یا هر صدایی که به طور کلی از حالت عادی ماشین شما خارج می شود، گوش فرا دهید. این موضوع می‌تواند به‌ویژه زمانی که خودروی شما در حال حرکت است قابل توجه باشد و با لرزش بیش از حد همراه باشد. پس دانستن زمان تعویض روغن برای جلوگیری از این امر خیلی مهم است.
روغن تیره و کثیف
رنگ روغن تمیز کهربایی و کمی شفاف است. همانطور که از آن استفاده می شود، با ذرات جمع آوری شده از موتور پر می شود و تیره تر می شود. زمانی که این اتفاق می افتد مشخص نخواهد بود، بنابراین باید هوشیار باشید و حداقل ماهی یک بار روغن موتور خود را چک کنید. برای انجام این کار، قبل از بازگرداندن آن به مخزن روغن، میله را بردارید و پاک کنید. حالا برای بار دوم آن را بیرون بیاورید. اگر نمی توانید نشانگر را از طریق روغن ببینید، زمان تعویض روغن فرا رسیده است.
دود اگزوز
مقداری بخار نیمه شفاف همیشه از لوله اگزوز خودروی شما خارج می شود، اما اگر این بخار به دود تبدیل شد، وقت آن است که موتور را بررسی کنید. ممکن است قطعات موتور معیوب یا نشت روغن داشته باشید.
مسافت پیموده شده بیش از حد
ما به ماشین‌هایمان متکی هستیم تا ما را به محل کار، رفت و برگشت از فروشگاه و موارد دیگر برسانند. ما همچنین به آنها متکی هستیم تا مسافت های طولانی تری را برای ما طی کنند – سفر تعطیلات سالانه شما مثال خوبی است. با این حال، رانندگی های طولانی سایش زیادی به موتور و روغن موتور وارد می کند. شما باید بلافاصله قبل از سفر روغن را تعویض کنید و پس از پایان سفر مجدداً. ولی چرا؟
استفاده طولانی مدت و مدت زمان طولانی در دماهای بالا روغن را سریعتر از استفاده معمولی تجزیه می کند. روغن سریعتر تیره می‌شود، ناخالصی‌ها را سریعتر جذب می‌کند و توانایی روانکاری خود را در مدت زمان بسیار کوتاه‌تری از دست می‌دهد. تعویض روغن قبل و بعد از یک سفر طولانی تضمین می‌کند که با استفاده از روغنی که توانایی روانکاری خود را از دست داده است، به طور ناخواسته به موتور آسیب نرسانید.
اگر خودروی دست دوم دارید، باید در مورد تعویض روغن دقت بیشتری داشته باشید، زیرا احتمالاً خودروی شما قبلاً چندین کیلومتر مسافت را طی کرده است. توصیه می‌شود که با بیشتر شدن کیلومترشمار خودرو، زمان‌بندی یا پیش‌فرض تعویض روغن را بیشتر کنید و از روغنی که مخصوص خودروهایی با مسافت پیموده شده طراحی شده است، استفاده کنید.
